Uwaga - cukrzyca w ciąży!

Cukrzyca jest najczęstszym powikłaniem metabolicznym wikłającym ciążę związanym z wyczerpaniem możliwości kompensacyjnych organizmu i wystąpienia jawnych zaburzeń w gospodarce węglowodanowej. Pełna nazwa cukrzycy ciężarnych pochodząca z angielskiego to gestational diabetes mellitus (GDM). Średnia częstość GDM wynosi 3-5%, natomiast jej odsetek zależy od charakterystyki analizowanej populacji. Ostatnie dostępne dane sugerują, że odsetek GDM w Polsce wynosi 3,4%, natomiast są to badania sprzed kilkunastu lat i można się spodziewać, że obecnie odsetek jest wyższy.

Cukrzycę w trakcie ciąży można podzielić następująco:

a) cukrzycę ciężarnych typu 1 (GDMG1)- prawidłowe wartości glikemii uzyskiwane za pomocą odpowiedniej diety (“cukrzycowej”);
b) cukrzycę ciężarnych typu 2 (GDMG2)- aby uzyskać prawidłowe stężenie glukozy we krwi niezbędna jest insulinoterapia;
c) cukrzycę przedciążową (PGDM)- kiedy pacjentka z rozpoznaną cukrzycą typu 1 lub 2 zachodzi w ciążę.

Do czynników ryzyka wystąpienia GDM zaliczane są:

• wiek powyżej 35 lat,
• nadwaga przed ciążą (masa ciała większa o 20% od prawidłowej dla danego wzrostu)
• cukrzyca w rodzinie (rodzice/ rodzeństwo),
• udokumentowane zaburzenia glikemii na czczo/ po posiłkach przed ciążą,
• duża masa urodzeniowa dziecka w poprzedniej ciąży,
• obciążony wywiad położniczy (liczne poronienia, późne zgony wewnątrzmaciczne, wady wrodzone u dzieci),
• wystąpienie GDM w poprzedniej ciąży.

U każdej ciężarnej, niezależnie od jej stanu zdrowia i samopoczucia zalecane jest wykonanie testów przesiewowych mających na celu wykrywanie cukrzycy ciężarnych.

Pierwszym badaniem oceniającym gospodarkę węglowodanową w trakcie ciąży jest pomiar glikemii na czczo w I trymestrze ciąży. Według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, za wynik prawidłowy uznaje się wynik 30) lub GDM w poprzedniej ciąży powinny mieć wykonany od razu test OGTT, z pominięciem oceny glikemii na czczo. Jeżeli test wypada prawidłowo – należy przeprowadzić kolejne OGTT jak w całej populacji ciężarnych, tj. pomiędzy 24- 28 tygodniem ciąży.

Test OGTT bywa bardzo źle kojarzony przez pacjentki ze względu na trudności z jego prawidłowym wykonaniem (odpychający smak roztworu glukozy). Niemniej jednak przestrzeganie obowiązujących zaleceń pozytywnie wpływa na jego wartość diagnostyczną- jakiekolwiek odstępstwa mogą zafałszować wyniki. Również w przypadku OGTT dotychczasowe kryteria również uległy zmianie, a cukrzycę w ciąży można rozpoznać od następujących wartości:

1. 92 mg/dl (5,1 mmol/l) na czczo
2. 180 mg/dl (10,0 mmol/l) po 1h
3. 153 mg/dl (8,5 mmol/l) po 2h

Nieprawidłowy wynik na czczo, po 1h lub po 2h uprawnia do rozpoznania cukrzycy ciążowej i wdrożenia szczególnego nadzoru nad przyszłą mamą. Rozpoznano u Ciebie cukrzycę ciężarnych? To jeszcze nic straconego! Odpowiednie postępowanie może zminimalizować negatywny wpływ GDM, zarówno na płód jak i matkę.

Niestety, z końcem ciąży nie zawsze kończy się kwestia GDM. U pacjentek z rozpoznaną cukrzycą ciężarnych, zaleca się wykonania ponownego testu OGTT po 6 tygodniach po porodzie, aby sprawdzić czy zaburzenia gospodarki węglowodanowej były przejściowe czy trwale wpłynęły na organizm kobiety. Do tego czasu należy przestrzegać zasad diety cukrzycowej i kontrolować glikemię. Docelowe wartości glikemii po porodzie powinny wynosić poniżej 100 mg/dl na czczo i około 120- 140 mg/dl po posiłkach. Nieprawidłowy wynik OGTT 6 tygodni po porodzie sugeruje przetrwałe zaburzenia, które wymagają konsultacji i prawdopodobnie opieki diabetologa.