Niedokrwistość w ciąży - czy jest się czego bać?

Problem niedokrwistości w ciąży jest jednym z najczęstszych zagadnień w praktyce położniczej ponieważ może dotyczyć nawet co piątej ciężarnej Polki. Niedokrwistość to stan kiedy stężenie hemoglobiny (Hb) we krwi jest zbyt niskie i wynosi poniżej 11,0 g/dl. Hemoglobina jest najważniejszym składnikiem krwinek czerwonych (erytrocytów; RBC) zawierającym żelazo i wiążącym tlen transportowany do tkanek. Wskutek zmian adaptacyjnych zachodzących w organizmie kobiety przygotowujących do ciąży dochodzi do zwiększenia objętości krwi (ilość krwi wzrasta) i jednoczesnej stymulacji szpiku kostnego do produkcji krwinek czerwonych. Opisane zmiany stanowią odpowiedź na zwiększone zapotrzebowanie metaboliczne i krążenie krwi pomiędzy mamą, a dzieckiem. Czasami wspomniane mechanizmy nie są odpowiednio efektywne, dlatego rozwija się niedokrwistość w ciąży.

Do objawów niedokrwistości zaliczane są:

• blada skóra i zwiększona potliwość
• osłabienie/ zmęczenie
• tachykardia (przyspieszony puls)
• pogorszenie nastroju
• problemy z koncentracją
• senność

Najczęstszą przyczyną niedokrwistości u ciężarnych jest niedobór żelaza, czyli tzw. niedokrwistość z niedoboru żelaza, której główną przyczyną jest uboga zawartość w diecie oraz jego duża utrata przed ciążą (obfite miesiączki). Na początku ciąży wobec zwiększonego zapotrzebowania na żelazo organizm przyszłej mamy pobudza mechanizmy mające na celu wydajne wchłanianie żelaza z pokarmu, natomiast w I trymestrze ciąży nie są one jeszcze w pełni efektywne. W miarę czasu trwania ciąży zapotrzebowanie na żelazo i zdolności organizmu kobiety do jego wchłaniania zwiększają się. Dla przykładu: u kobiety o wadze 55 kg zapotrzebowanie na żelazo zwiększa się o 1000 mg w trakcie ciąży!

Niedokrwistość z niedoboru żelaza ma określone cechy w badaniach laboratoryjnych:

• niskie stężenie hemoglobiny (Hb)
• mikrocytoza (obniżony współczynnik MCV)
• hipochromia (obniżenie MCH)
• obniżone stężenie żelaza we krwi oraz ferrytyny
• zwiększona zdolność do wiązania żelaza

Czy jest się czego bać?

Z reguły łagodna niedokrwistość w ciąży leczona preparatami doustnymi nie ma żadnych konsekwencji dla mamy i dziecka. Odpowiednia diagnostyka: regularne oznaczanie morfologii krwi i interpretacja wyników pozwalają na wczesne wykrywanie niedoborów i właściwą suplementację. Warto dodać, że żelazo jest składnikiem preparatów witaminowych stosowanych w ciąży, dlatego większość kobiet może stosować żelazo nawet o tym nie wiedząc. Dzięki wdrożeniu odpowiedniego leczenia najczęściej udaje się uzyskać poprawę wyników oraz samopoczucia ciężarnych. W sytuacji kiedy podejrzewa się inną, nieokreśloną przyczynę niedokrwistości w ciąży wskazana może być dodatkowa konsultacja hematologiczna.

Niedokrwistość po porodzie

Poród niezależnie od jego sposobu zwiększa ryzyko wystąpienia niedokrwistości w połogu, szczególnie u pacjentek z niskimi zasobami żelaza lub jego granicznymi wartościami. Z tego względu bardzo często jeszcze w ramach pobytu w szpitalu zlecane są kontrolne badania mające na celu sprawdzenie czy doszło do niedokrwistości po porodzie. Jeżeli kontrolne badania wykażą stężenie hemoglobiny poniżej 11,0 g/dl włączane jest leczenie krwiotwórcze i zalecana jest kontrolna morfologia po miesiącu leczenia. Z wynikami badań kontrolnych należy zgłosić się do swojego lekarza prowadzącego.