Mięśniaki macicy - i co dalej?

Mięśniaki macicy to najczęściej występujące zmiany w obrębie żeńskiego układu rozrodczego o łagodnym charakterze. Szacuje się, że problem mięśniaków macicy dotyczy nawet 30-40% dorosłych Polek. Mięśniaki macicy nie występują przed okresem pokwitania, a po menopauzie ich rozmiary z reguły się zmniejszają. Ryzyko przemiany nowotworowej, czyli sytuacji kiedy mięśniak macicy staje się nowotworem złośliwym wynosi mniej niż 1%. Niemniej jednak, każda z pacjentek, u której wykryto mięśniaki macicy powinna poddawać się regularnym badaniom ginekologicznym.

Jakie objawy mogą sugerować mięśniaki?

Do objawów, które pozwalają podejrzewać mięśniaki macicy, należą: nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych, najczęściej w postaci częstych i obfitych krwawień miesiączkowych, ból w podbrzuszu oraz ucisk na pęcherz moczowy. Objawy te obniżają jakość życia kobiet i mogą być wskazaniem do leczenia (więcej o leczeniu w dalszej części artykułu). Według danych naukowych objawowe mięśniaki macicy są jedną z najczęstszych przyczyn wizyt u ginekologów oraz  leczenia operacyjnego. Podstawową metodą rozpoznania mięśniaków jest przezpochwowe badanie USG.

Typy mięśniaków

W przypadku rozpoznania mięśniaków macicy należy precyzyjnie określić ich liczbę, rozmiary oraz lokalizację. Według Federation of Gynecology and Obstetrics (FIGO) wyróżnia się 8 typów mięśniaków.

Główne typy mięśniaków to:

• podśluzówkowe – wnikające do jamy macicy (mogą powodować problemy z zajściem w ciążę),
• śródścienne – znajdujące się w obrębie ścian macicy (bez kontaktu z jamą macicy),
• podsurowicówkowe – wystające w kierunku jamy brzusznej.

Jakie leczenie można zaproponować?

Pacjentkom z objawowymi mięśniakami macicy można zaproponować leczenie zachowawcze (hormonalne) lub operacyjne. Wzięcie pod uwagę oczekiwań kobiet jest bardzo istotnym elementem leczenia mięśniaków. Wiele pacjentek chciałoby zachować płodność, inne traktują macicę jako narząd symbolizujący kobiecość, a jego usunięcie – jako jej pozbawienie, co w konsekwencji prowadzi do obniżenia poczucia własnej wartości. O ile w przypadku wystąpienia objawów klinicznych nie reagujących na leczenie zachowawcze, operacja wydaje się nieunikniona, u pacjentek bez objawów kwalifikacja do leczenia operacyjnego powinna być bardzo ostrożna. Autorzy publikacji naukowych spierają się w kwestii leczenia bezobjawowych mięśniaków i ustalenia granicznej wielkości mięśniaka. Natomiast bezdyskusyjnym wskazaniem do podjęcia operacji chirurgicznej jest szybki wzrost mięśniaków mogący świadczyć o transformacji nowotworowej.

Decyzja o typie leczenia powinna zostać oparta o obecny stan zdrowia pacjentki, nasilenie dolegliwości oraz ewentualne plany prokreacyjne. W przypadku, kiedy pacjentka chce uniknąć operacji lub planuje zachować macicę można wdrożyć leczenie hormonalne. Bardzo dobry efekt na mięśniaki macicy ma zastosowanie wkładek wewnątrzmacicznych uwalniających gestageny (Mirena/Jaydess), które zmniejszają krwawienia miesięczne i między miesiączkami. Nowością na rynku medycznym jest octan uliprystalu (Esmya) będący selektywnym modulatorem receptora progesteronowego. Badania PEARL mające na celu ocenę skuteczności tego leku wykazały zdecydowanie zmniejszenie objętości mięśniaków w trakcie 3 miesięcznego leczenia. Jego rola w praktyce systematycznie się zwiększa, natomiast trwają badania nad jego bezpieczeństwem.

Operacyjne metody leczenia

Wyróżnia się 3 typy operacyjnego leczenia mięśniaków:

1. usunięcie trzonu macicy z pozostawieniem jajników,
2. miomektomia (wyłuszczenie mięśniaków),
3. metody alternatywne- embolizacja naczyń miednicy mniejszej.

Najczęściej stosowanym i trwale rozwiązującym problem mięśniaków macicy sposobem leczenia chirurgicznego jest usunięcie macicy, szczególnie u pacjentek z zakończonymi planami prokreacyjnymi. Do niedawna w standardzie było także obustronne usunięcie jajników z jajowodami, które traktowano jako profilaktykę raka jajnika. Okazuje się jednak, iż takie postępowanie zwiększa prawdopodobieństwo zgonu kobiet. W związku z niekorzystnymi wynikami badań poświęconych zabiegom profilaktycznego usuwania narządów, radykalnie zmniejszono ich liczbę. Ponadto pacjentki, które zostały pozbawione jajników, zwróciły uwagę na pogorszenie jakości życia i dyskomfort psychiczny. Dla wielu kobiet jest to równoznaczne z okaleczeniem i zaniżeniem poczucia kobiecości.

Miomektomia jest alternatywnym sposobem leczenia chirurgicznego, pozwalającym zachować macicę, a co za tym idzie – zajść w ciążę. Jest to jednak operacja o wiele trudniejsza. Niesie za sobą ryzyko poważniejszych powikłań, wynikających z większej powierzchni gojenia macicy i zaburzeń kurczliwości macicy.

Istnieją także operacyjne sposoby leczenia mięśniaków, które zmniejszają objętość guza i zmniejszają objawy. Embolizacja tętnic macicznych jest zabiegiem o małej inwazyjności, polegającym na zamknięciu tętnic macicznych poprzez podanie przez tętnicę udową materiału zamykającego ich światło. Zabieg ten wykonuje się obecnie na terenie Europy i USA. Embolizacja powoduje zmniejszenie objętości mięśniaków, aczkolwiek efekt leczenia jest krótkotrwały.

Klinika ginekologiczna Tiliamed w Wołominie

W Klinice ginekologicznej Tiliamed oferujemy kompleksową konsultację ginekologiczną obejmującą badania ultrasonograficzne oraz wybór odpowiedniego postępowania dopasowanego do pacjentek.