Cytologia - uprzedź raka szyjki macicy!

Rak szyjki macicy jest najczęściej występującym nowotworem narządów płciowych na świecie o znanym pochodzeniu. Za ponad 99% przypadków odpowiada zakażenie onkogennym typem wirusa brodawczaka ludzkiego (z ang. human papilloma virus; HPV).  We wczesnym stadium rozwoju, choroba zwykle ma bezobjawowy przebieg, dlatego dla odpowiedniej diagnostyki bardzo ważne są regularne badania profilaktyczne. Wykrycie stanu przednowotworowego lub zmiany o charakterze nowotworowym o niskim stopniu zaawansowania daje bardzo dużą szansę na wyleczenie!

Cytologia jest to podstawowe, nieinwazyjne, niemalże bezbolesne badanie, które można przeprowadzić w każdym gabinecie położniczo-ginekologicznym, dlatego stanowi najważniejsze narzędzie w walce z rakiem szyjki macicy. Jego podstawowym celem jest ocena komórek nabłonka z szyjki macicy, wykrycie zmian przedrakowych lub nowotworu we wczesnym stadium, aby w razie nieprawidłowych wyników jak najszybciej podjąć odpowiednie kroki lecznicze. Za pomocą specjalnej szczoteczki pobiera się wymaz materiału z kanału szyjki macicy, który następnie zostaje poddany analizie histologicznej.

Klasyfikacja wyników

Skalą oceny rozmazów cytologicznych o największej popularności jest skala Papanicolau uwzględniająca 5 grup wyników (I-V). Niemniej jednak, obecnie wyniki interpretuje się według klasyfikacji Bethesda opracowanej w 2001 r. w Stanach Zjednoczonych. Za nieprawidłowe uznawane są następujące wyniki cytologiczne:

• ASC – atypowe komórki nabłonka płaskiego; ze względu na nasilenie zmian grupa ta została podzielona na dwie podgrupy:
  • ASC-US – atypowe komórki nabłonka płaskiego o nieokreślonym znaczeniu.
  • ASC-H – atypowe komórki nabłonkowe, gdzie nie można wykluczyć obecności zmian HSIL.
• LSIL – zmiany małego stopnia w komórkach nabłonka płaskiego.
• HSIL – zmiany dużego stopnia w komórkach nabłonka płaskiego.
• AGC – atypowe zmiany w komórkach gruczołowych.
• Rak płaskonabłonkowy.

Każdy nieprawidłowy wynik należy skonsultować z lekarzem w celu pogłębienia diagnostyki i podjęcia decyzji o ewentualnym wdrożeniu leczenia.

Kiedy należy wykonywać cytologię?

Według obecnych rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, zalecane jest:

• badanie profilaktyczne, polegające na corocznej kontroli cytologicznej, którym powinny być objęte kobiety po ukończeniu 25. roku życia. W sytuacji wczesnego rozpoczęcia współżycia należy wykonać badanie cytologiczne nie później niż 3 lata po inicjacji seksualnej. Prawidłowe wyniki wymazów cytologicznych i brak czynników ryzyka zachorowania na raka szyjki macicy pozwalają na prowadzenie badania przesiewowego co 3 lata.
• kontroli cytologicznej co 12 mies. wymagają kobiety:
  • – zakażone HIV;
  • – przyjmujące leki immunosupresyjne;
  • – zakażone HPV typem wysokiego ryzyka;
  • – leczone w przeszłości z powodu śródnabłonkowej neoplazji szyjki macicy (CIN 2, CIN 3) lub raka szyjki macicy.

U kobiet w przedziale wiekowym 30-65 lat, zalecany jest test połączony składający się z badania cytologicznego i testu HPV DNA HR co 5 lat.

Badania cytologicznego nie należy wykonywać podczas krwawienia menstruacyjnego – optymalny czas pomiędzy 10 a 20 dniem cyklu.